شب یَلدا یا شب چلّه بلندترین شب سال در نیم‌کره شمالی زمین مصادف با انقلاب زمستانی است و به همین دلیل از آن زمان به بعد، طول روز بیشتر و طول شب کوتاه‌تر می‌شود.
«یلدا» اصالتا یک واژه از ریشه سریانی Soryaniلهجه ای از زبان آرامی است که در شام و بین النهرین تکلم می شده است و به‌معنای «ولادت» و «تولد» است. منظور از تولد، ولادت خورشید است. ابوریحان بیرونی از این جشن با نام «میلاد اکبر» نام برده و منظور از آن را «میلاد خورشید» دانسته‌است.
مسئله جالب آن است که جشن یلدا ارتباطی به شب ندارد که مقصود جشن گرفتن برای بلندتر شدن روز بوده است که در پس شب یلدا آغاز می شود وگرنه کسی در ایران شب تاریک را ولو طولانی ترین هم باشد، جشن نمی گرفته است. زیرا نور و روشنایی و تابش خورشید نماد نیک و موافق بوده و با تاریکی و ظلمت شب در نبرد و کشمکش و بر اساس برهان قاطع: "آن شب به غایت شوم و نامبارک می‌باشد".
به همین خاطر مردم برای مقابله با نحسی آن شب که سیاهی در اوج بلندی است، گرد هم جمع شده و با شادی و گفتگو، آتش می‌افروختند تا تاریکی و عاملان اهریمنی و شیطانی نابود شده و بگریزند و اغلب شب را با خوردن میوه های تر و خشک سپری می کردند و تا دمیدن پرتو پگاه در دامنه کوه‌های البرز به انتظار باززاییده شدن خورشید می‌نشستند و به نیایش مشغول می‌شدند و شکست اهریمن را از خداوند طلب و پس از سپری شدن شب یلدا، شکر نعمت می کردند.
روز پس از شب یلدا (یکم دی ماه) را خورروز (روز خورشید) و دی گان؛ می‌خواندند و به استراحت می‌پرداختند و تعطیل عمومی بود، بزرگ و کوچک لباس ساده می‌پوشیدند تا یکسان به نظر آیند و کسی حق دستور دادن به دیگری را نداشت و کارها داوطلبانه انجام می‌گرفت، بدون دستور. در این روز جنگ کردن و خونریزی حتی کشتن گوسفند و مرغ هم ممنوع بود. این موضوع را نیروهای متخاصم با ایرانیان نیز می‌دانستند و در جبهه‌ها رعایت می‌کردند و خونریزی به طور موقت متوقف می‌شد و بسیار دیده شده که همین قطع موقت جنگ، به صلح طولانی و صفا تبدیل شده است. در این روز بیشتر مردم دست از کار می‌کشیدند زیرا نمی‌خواستند احیاناً مرتکب بدی شوند که ارتکاب هر کار بد حتی کوچک را در روز تولد خورشید، گناهی بسیار بزرگ می‌شمردند.*
آداب یلدا- شب میلاد خورشید:
1. بزرگ هر خانواده اعضای کوچکتر را دعوت کند.
2. مدعوین در ساعت معینی وارد محل اجتماع شوند.
3. کسی برای نیامدن بهانه نیاورد. دور هم جمع شدن برکت دارد، غم و استرس را کم می کند و محیط شاد و دیدن افراد فامیل، باعث سلامتی و طول عمر می شود.
4. کسی این شب را به دیدن فیلم و سرگرمی های انفرادی نگذراند.
5. هیچ کس از ناراحتی و مریضی و گرفتاری سخن نگوید.
6. بزرگترها داستان سب یلدا و روز بعد از آن را برای همه و به خصوص کودکان تعریف کنند.
7. از خوراکی های سنتی استفاده کنند. اما به اندازه. بهتر که برای هر کس ظرف مخصوصی از همه تنقلات آماده کنند.
8. از سفره و ظروف سنتی استفاده شود. اگر موقعیت اجازه می دهد خانه را با نور تعدادی شمع معطر روشن کنند.
9. با خواندن غزلیاتی از دیوان حافظ شب را سپری کنند.
10. اگر می توانند تا صبح بیدار بمانند و پس از نیایش به درگاه خالق شمس و زمین و نور و ظلمت، طلوع خورشید را تماشا کنند و ازارتکاب گناه به خصوص در در طول روزاول دی پرهیز کنند.
*اقتباس از منابع اینترنتی
|
